سرداب مقدس
سرداب غیبت مکان سامرا، حرم عسکریین
نام دیگر سرداب امام زمان(عج)
بازسازی احمدخان دنبلی – ۱۲۰۲ق
این مکان زیرزمین خانه امام حسن عسکری(ع)، در شمال غربی حرم وی در سامرا.
شیعیان که این محله زندگی امام هادی(ع) و عسکری(ع) و زمان(عج) بوده است.
برخی از نویسندگان اهل‌سنت به شیعیان نسبت می‌دهند که آنان معتقدند
محل زندگی امام مهدی(ع) در دوران غیبت و نیز مکان ظهورش خواهد بود
با این حال در منابع شیعه چنین چیزی وجود ندارد، بلکه به باور شیعیان، وی در مکه ظهور خواهد کرد.
بنای نخستین به دوره خلافت عباسیان برمی‌گردد
شیخ عباس قمی
مورخ شیعه (درگذشته ۱۳۵۹ق)، نامگذاری این مکان مربوط به دوران متأخر است
آيا امام زمان از سرداب ظهور می‌کند؟
برخی از نویسندگان اهل‌سنت از جمله یاقوت حموی در معجم البلدان و ابن حجر هیتمی در کتاب الصواعق المحرقة
ادعا کرده‌اند که شیعیان معتقدند امام در آنجا پنهان شده و از همانجا ظهور خواهد کرد.
و همچنین گفته‌اند که با اسب‌ها ایستاده و خواستار بیرون آمدن امام هستند.
ذبیح‌الله محلاتی:
نویسنده شیعه قرن پانزدهم هجری در مآثر الکبراء فی تاریخ سامراء، ادعای مذکور نادرست است.
چرا که علمای شیعه اتفاق‌نظر دارند که حضرت مهدی(عج) در مکه ظهور خواهد کرد.
لطف‌الله صافی گلپایگانی :
این مطالب با انگیزه دشمنی و، انحراف از اهل‌بیت و دشمنان خاندان رسالت ساخته شده است.
کسی از شیعیان نگفته است که امام در سرداب سامرا مخفی است، بلکه کتب و روایات شیعه چنین سخنی را تکذیب می‌کنند..
سید صدرالدین صدر :
(درگذشته ۱۳۷۳ق) بیان چنین سخنانی از سوی ابن حجر هیتمی را ناشی از آشنا نبودنش با عراق و شیعیان آن دانسته است.
چرا که وی از حجاز خارج نشده و سامرا را ندیده است.
در همین زمینه :
محدث نوری
محسن امین
مرتضی عسکری
هادی خسروشاهی
ابراهیم امینی
نیز پنهان شدن امام زمان در سرداب مقدس و ظهور وی از همان مکان را رد کرده‌اند.
چاه غیبت
چاهی معروف به « غیبت» است. شیخ عباس قمی،: عده‌ای از زائران از آن مکان
از محل وضوی امامین بوده به عنوان تبرک خاک برمی‌داشته و این مکان به چاه غیبت معروف شده است.
شیخ عباس قمی همچنین از محدث نوری نقل کرده که عده‌ای از خادمان سرداب برای کسب منافع مادی و دنیوی
این مکان را چاه صاحب الزمان معرفی کرده‌اند و از آن محل
خاک برای تبرک در مقابل دریافت پول به زائران می‌داده‌اند و شیخ العراقین برای جلوگیری از این اقدام
چاه را پر کرده و اما بعدها خادمان دوباره آن را باز کرده‌اند.
سرداب غیبت ورودی
یک غرفه شش ضلعی و دو مستطیل‌شکل کوچک و بزرگ تشکیل شده است .
با یک راهروی طولانی به هم متصل می‌شوند.
غرفه مستطیل بزرگ به مصلای مردان و غرفه مستطیل کوچک به مصلای زنان معروف بوده است..
راه ورود و خروج به صورت پلکانی است که به غرفه شش ضلعی منتهی می‌شود.
همچنین بر روی آن مسجد بنا شده که دارای گنبد کاشی‌کاری شده است.
محدث نوری (درگذشته ۱۳۲۰ق)
الناصر لدین الله، از خلفای عباسی، سرداب را در سال ۶۰۶ق بنا کرد و در کتیبۀ آن نام چهارده معصوم نوشته شد.
پیش از آن ناصرالدولهٔ آل حمدان نخستین بنای خانه امام هادی(ع)
در سال ۳۳۳و ۳۳۷ق معدالدوله آل بویه آن را تکمیل کرد.
سرداب به همراه حرم عسکریین در دوره‌های مختلف تعمیر و بازسازی شده است.
از جمله در سال ۱۲۰۲ق که احمدخان دنبلی در حرم عسکریین تعمیراتی انجام داد.
صحنی برای سرداب ساخت و راه جدیدی برای آن ایجاد کرد.
آثار منبت و کاشی‌کاری و هنرهای معماری به کار رفته است.
در بمب‌گذاری‌های تروریست‌های تکفیری در ۳ اسفند ۱۳۸۴ش و ۲۳ خرداد ۱۳۸۶ش به سرداب نیز آسیب‌هایی وارد شد.