در مسیرهای زیارتی
غذا، اسکان و سایر خدمات به صورت رایگان توسط داوطلبان ارائه می‌شود.
همه ساله در مسیر مکان‌هایی به صورت چادرهایی بزرگ با نام موکب (هیئت عزاداری) یا «مضیف» به صورت مردمی و خودجوش برپا می‌شود.
در این موکب‌ها خدمات و امکانات بهداشتی و رفاهی به صورت رایگان به زائران ارائه می‌شود.
اجتماعات مذهبی عراق، موکب‌های بسیاری جهت استراحت زائرین برپا می‌کنند .
رایگان به زائران خدمات می‌هند. مدیریت موکب‌ها به‌شکل مردمی و مستقل از دولت انجام می‌شود.
تعداد این موکب‌های در سال ۱۳۹۴ شمسی ۷۰۰۰ عدد اعلام شده‌است.
آمار شرکت کنندگان در گردهمایی اربعین
شمار شرکت کنندگان ایرانی در گردهمایی اربعین در سال‌های ۸۹ تا ۹۵ از چهل هزار نفر به دو میلیون و دویست هزار نفر رسیده‌است .
نشان دهنده افزایش ۵۵ برابری زائران در مدت ۶ سال است که هر ساله افزایش بیش از ۱۳۰ درصدی یافته‌است .
در سال ۹۶ بیش از ۳ میلیون زائر از ایران در این مراسم شرکت کرده‌اند.
آمار مختلفی از همه شرکت کنندگان در گردهمایی اربعین ارائه شده‌است.
شمار افراد وارد شده به کربلا در سال ۲۰۱۴ نزدیک به ۱۷ میلیون تن گزارش شده‌است.
روزنامه فرانسوی لوموند در سال ۲۰۱۴ بیش از ۱۷ میلیون نفر علی‌رغم تهدید به حمله (به مراسم اربعین) در کربلا گردهم آمدند
بر اساس منابع دیگر:
شمار راهپیمایان به سمت کربلا ۲۰ میلیون تن در این سال اعلام شده‌است.
۱۳۹۴ (۲۰۱۵) وزیر راه عراق اعلام کرد شمار زائران اربعین از مرز ۲۶ میلیون نفر عبور کرده‌است.
۱۳۹۷ تا تاریخ ۳ آبان، تعداد ویزای صادر شده برای ایرانیان تعداد ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار عدد بوده‌است.
۱۳۹۸ قرار بر این شد که ویزای عراق و ایران رایگان شود
که اول ایران آن را اجرایی کرد و عراق هم چند روز مانده به محرم سال ۱۴۴۱ ه.ق روادید کشورش را حذف کرد.
از اول محرم تا ۱۰ صفر ۱۳۹۸ فقط از مرز مهران استان ایلام یک میلیون نفر زائر وارد خاک عراق شدند.
خطرها و مشکلات
از آنجایی که بسیاری افراد این مسیر را از شهرهایی مانند نجف (۸۸ کیلومتر فاصله) یا بصره (۵۲۰ کیلومتر فاصله برابر با دو هفته پیاده‌روی) تا کربلا پیاده می‌پیمایند مشکلات آب و هوایی مانند گرمای شدید در روز و سرمایی شدید در شب پیش روی آنها است.
همچنین مشکلات امنیتی به دلیل حضور داعش خطرهایی مانند حمله‌های تروریستی را محتمل می‌کند از این رو مراقبت‌های امنیتی ویژه در عراق برقرار می‌شود.
در سال ۲۰۱۴ گزارشی از برخوردهای تروریستی در کربلا اعلام نشد اما با حمله به یک مسجد شیعه در شهر عراق ۸ تن کشته شدند.
بعضی از گروهک‌های تروریستی اسلامگرا، به ویژه تندروهایی چون داعش، شیعیان را مرتد می‌دانند و هم به شیعیان و هم به مکان‌های مذهبی‌شان حمله می‌کنند.
داعش و گروه‌های تروریستی اغلب مراسم اربعین را هدف قرا می‌دهند. در سال ۲۰۱۴ میلادی یک گروه شبه نظامی با حمله انتحاری و موشکی به مراسم اربعین، ده‌ها نفر را کشته‌اند.
پیاده‌روی اربعین از دیدگاه سیاسی
در سال‌های پس از سقوط حکومت صدام حسین و به‌ویژه پس از اعلام موجودیت دولت اسلامی عراق و شام (داعش) در سال ۲۰۱۴ که به مداخلهٔ ایران در عراق انجامید.
حکومت جمهوری اسلامی ایران اقدام به برنامه‌ریزی گسترده‌ای با هدف هرچه برجسته‌تر کردن پیاده‌روی اربعین و تبدیل آن به مراسمی میلیونی کرده که منتقدان حکومت ایران از آن به عنوان نمایشی از نفوذ سیاسی جمهوری اسلامی ایران در عراق یاد کرده‌اند.
بر این اساس جمهوری اسلامی مردم ایران و شیعیان دیگر کشورها را برای سفر به عراق در روز اربعین و مشارکت در پیاده‌روی اربعین تشویق و حمایت می‌کند و از بودجه و امکانات دولتی برای تأمین این مراسم استفاده می‌کند.
این سیاست حکومت ایران مورد انتقاد جریانات سیاسی مختلفی در عراق و ایران قرار گرفته‌است.
در سال ۲۰۲۲ مقتدی صدر از رهبران شیعهٔ منتقد حکومت ایران ضمن انتقاد از سپرده شدن امنیت مراسم پیاده‌روی اربعین و شهرهای کربلا و نجف به گروه نظامی و شیعی حشدالشعبی که با مواضع نزدیک به ایرانِ خود شناخته می‌شود.
از زائران ایرانی خواست تا در هنگام حضور در عراق به نظم، قواعد عمومی و قوانین این کشور احترام بگذارند.
این آیین دیگر صرفاً یک اتفاق فرهنگی تلقی نمی‌شود
طبق نوشته علی مأموری در المانیتور، این زیارت “نمایشی از نیرو در برابر دشمنان حضور شیعیان در منطقه” بود.
پس از سقوط موصل به دست داعش “و به دنبال آن کشتار سربازان و غیرنظامیان شیعه”
این تجمع برای اولین بار شکل سیاسی برای شیعیان پیدا کرد
که از مراسم عزاداری به عنوان راهی برای محکوم کردن بی عدالتی و ابراز قدرت اجتماعی خود استفاده می‌کردند.
مأموری افزود:
“دومین نشانه سیاسی اربعین پیام منطقه ای بود که شیعه به مخالفان خود رساند:
هلال شیعه .” وی به عنوان نشانه سوم به “پیام رد و بدل شده بین نیروهای منطقه ای”
“حضور بی سابقه ایرانیان” اشاره کرد که منجر به “احساس همبستگی بین شیعیان عرب و غیر عرب” شده‌است.
نمونه دیگر زائرانی در غرب آفریقا
به دلیل مسافت طی شده قادر به رفتن به کربلا نیستند
در عوض به سمت زاریا در کادونا نیجریه حرکت می‌کنند تا ابراهیم زکزاکی
روحانی شیعه، آنها را مورد خطاب قرار دهد.
اینها شامل زائرانی از نیجریه و غنا، چاد، کامرون، بنین و توگو است.
در ۵ اکتبر ۲۰۱۷، این پیاده‌روی سالانه اربعین توسط پلیس کانو مورد حمله قرار گرفت و منجر به مرگ یک رهبر مذهبی و زخمی شدن ده‌ها شرکت کننده شد.
این حرکت توسط جنبش اسلامی نیجریه که قبلاً هدف کشتار زاریا در سال ۲۰۱۵ بود، سازماندهی شد.
پیاده‌روی اربعین از دیدگاه اقتصادی
از آنجا که زیرساخت‌های کشور عراق برای تأمین نیازهای زائران به خصوص تأمین کالاهای اساسی فراهم نیست، هر ساله بخشی از این نیازها از سوی ایران و دیگر کشورها تأمین می‌شود.
کالاهای مورد نیاز زائران اربعین بیشتر از سه مرز سومار، خسروی و مرز دریایی‌خرمشهر به عراق صادر می‌شود.
البته در ایام محرم امکان تردد کامیون‌هایِ حمل بار در مرزهای چذابه و شلمچه در خوزستان، مهران در استان ایلام و مرز خسروی در استان کرمانشاه محدود می‌شود.
و البته همچنین مرز مهران، که مرز مهمی برای صادرات کالای غیرنفتی ایران به عراق است، به گفتهٔ رئیس اتاق بازرگانی ایلام در این ایام به دلیل تردد به عتبات عالیات تعطیل می‌شود.
در ایام محرم مرزهای چذابه و شلمچه در خوزستان، مهران در استان ایلام و مرز خسروی در استان کرمانشاه برای تردد زائران گشوده می‌شود اما به روی کامیون‌های حمل بار بسته خواهد بود.
اتاق مشترک بازرگانی پیشنهاد کرده‌است که در ایام اربعین مرز سومار، چیلات، راه دریایی بندر امام به خرمشهر و بازارچه‌های کرمانشاه در نزدیکی مرزهای خسروی و پرویزخان فعال باشند.
پرچم
ساخت پرچم‌های بسیار طولانی از جمله کارهایی است که در مراسم پیاده‌روی اربعین صورت می‌پذیرد.
در مورد پرچم علاوه بر ابعاد و جنس پرچم، از مهمترین دغدغه‌ها دسته پرچم و نحوه حمل آن است.
امکانی که می‌تواند نگرانی زائر را برای حمل آسان پرچم حل کند.
از متعلقات پرچم مانند :
دستهٔ پرچم به عنوان جایگزین مونوپاد یا پایه دوربین و گوشی همراه برای گرفتن عکس سلفی در پیاده‌روی اربعین
و همچنین به‌عنوان قابلیتی برای استفاده به عنوان تابلوی کاروان پیاده‌روی اربعین استفاده می‌شود.
رویدادهای مشابه
علاوه بر عراق، راهپیمایی اربعین سالانه در کشورهای دیگری مانند آمریکا، انگلیس، پاکستان و نیجریه برگزار می‌شود.
پیاده‌روی اربعین با مراسم حج مسلمان مقایسه می‌شود .
اما آن رویداد (حج) سالانه حدود دو میلیون تن را کنار هم جمع می‌کند که خیلی کمتر از پیاده‌روی اربعین است.
همچنین کومبه میلا رویداد دیگر قابل مقایسه با اربعین است که با آنکه احتمالاً جمعیت بیشتری در آن حضور می‌یابند اما هر ۳ سال یک بار برگزار می‌گردد.
پیاده‌روی جاماندگان اربعین
پیاده‌روی جاماندگان اربعین یک مراسم عمومی از جنس راهپیمایی است که در روز اربعین در شهرهای مختلف ایران برپا می‌شود.
در این برنامه، عده‌ای از مردم که نتوانسته‌اند در پیاده‌روی اربعین در کشور عراق شرکت کنند در مسیرهای مشخصی و معمولاً با مقصد قرار دادن یک مکان مذهبی (همچون بقعه یکی از امامزادگان) در شهرهای خود اقدام به پیاده‌روی می‌کنند.
مسیر اصلی پیاده‌روی جاماندگان اربعین در شهر تهران حدفاصل میدان امام حسین تا حرم عبدالعظیم در شهر ری است.
در سال ۱۳۹۵ علاوه بر مسیر فوق، گروه‌های دیگری از راهپیمایان، از دو مبدأ دیگر در خیابان قزوین و میدان جمهوری به سمت شهر ری راهپیمایی کرده‌اند. تعداد راهپیمایان در سال مذکور ۱ میلیون نفر بوده‌است.[۵