حرم امام علی (ع) در نجف اشرف یکی از مقاصد مهم زائران شیعه است و انتخاب محل اقامت نزدیک به این مکان مقدس تأثیر زیادی بر تجربه زیارتی دارد. زائرانی که می‌خواهند بیشترین بهره معنوی را ببرند، معمولاً ترجیح می‌دهند که هتلشان در فاصله پیاده‌روی یا دسترسی آسان به حرم باشد. در این مقاله، ابتدا معیارهای انتخاب هتل نزدیکی به حرم را بررسی می‌کنیم، سپس محبوب‌ترین هتل‌ های نزدیک حرم امام علی (ع) در نجف را معرفی می‌کنیم و نکات کاربردی برای رزرو هتل در نجف را بیان خواهیم کرد، و در پایان جمع‌بندی و توصیه نهایی ارائه می‌دهیم.

معیارهای انتخاب هتل نزدیک حرم

انتخاب یک هتل مناسب در نزدیکی حرم امام علی (ع) فقط به فاصله فیزیکی ختم نمی‌شود. زائرانی که از نقاط مختلف ایران و جهان به نجف می‌آیند، به دنبال مکانی هستند که علاوه‌بر نزدیکی به حرم، آرامش، امنیت، خدمات باکیفیت و قیمت منصفانه داشته باشد. در ادامه، مهم‌ترین معیارهایی را که باید هنگام انتخاب هتل های نجف اشرف در نظر بگیرید، بررسی می‌کنیم.

1. فاصله واقعی تا حرم

نزدیکی به حرم امام علی (ع) اصلی‌ترین اولویت زائران است. اما باید توجه داشت که برخی هتل‌ها با وجود فاصله کم روی نقشه، در مسیرهایی شلوغ یا پرپیچ‌وخم قرار دارند. بنابراین هنگام رزرو، از مسئول هتل بپرسید که چند دقیقه پیاده تا حرم فاصله دارد و آیا مسیر، مستقیم و ایمن است یا خیر.
نکته مهم‌تر این است که اگر با سالمندان یا کودکان سفر می‌کنید، انتخاب هتلی در شعاع حداکثر ۵۰۰ متری حرم به‌شدت توصیه می‌شود.

2. کیفیت خدمات و نظافت

هتل‌های نجف در سال‌های اخیر پیشرفت زیادی داشته‌اند، اما کیفیت خدمات هنوز بین آن‌ها متفاوت است.
یک هتل خوب باید:

• اتاق‌های تمیز با سرویس بهداشتی استاندارد داشته باشد.

• خدمات نظافت روزانه ارائه دهد.

• از لوازم بهداشتی شخصی و ملحفه‌های تمیز استفاده کند.

• در همه اتاق‌ها تهویه مطبوع، اینترنت پایدار و تلویزیون ارائه دهد.

همچنین در نظر داشته باشید که واحدهای نوساز یا تازه بازسازی‌شده معمولاً سطح راحتی بالاتری دارند.

3. امکانات رفاهی و خدمات ویژه

در سفرهای زیارتی، امکانات رفاهی نقش مهمی در آرامش مسافر دارند. هتل‌های نزدیک حرم معمولاً امکانات زیر را ارائه می‌دهند:

• رستوران با غذای ایرانی و عربی

• سرویس شاتل رایگان تا حرم (در صورت فاصله بیش از ۵ دقیقه)

• پارکینگ اختصاصی برای زائرانی که با خودرو شخصی آمده‌اند

• اتاق‌های خانوادگی یا سوئیت‌های چندتخته برای کاروان‌ها

• کافی‌شاپ یا فضای استراحت زائران

• سیستم تهویه و سرمایش قوی برای تابستان‌های گرم نجف

اگر هتل امکانات ویژه‌ای مثل اتاق ویژه سالمندان یا آسانسور مناسب ویلچر دارد، آن را در اولویت قرار دهید.

4. امنیت و آرامش محیط

امنیت، مخصوصاً برای زائران خارجی، حیاتی است.
هتل باید دارای:

• دوربین مداربسته در لابی و طبقات

• پرسنل آموزش‌دیده و پاسخگو ۲۴ ساعته

• درهای ایمن با قفل دیجیتال یا کارت ورود

• سیستم اعلام حریق و خروج اضطراری استاندارد

همچنین، منطقه اطراف هتل باید روشن، پررفت‌وآمد و نزدیک به خیابان‌های اصلی باشد تا در ساعات شب هم احساس امنیت داشته باشید.

5. قیمت و تناسب آن با خدمات

در نجف، تفاوت قیمت هتل‌ها زیاد است. از هتل‌های لوکس گرفته تا اقامتگاه‌های اقتصادی.
اما نکته‌ای که نباید فراموش شود، تناسب قیمت با کیفیت خدمات است.
گاهی یک هتل سه‌ستاره تمیز و با پرسنل خوش‌برخورد، ارزش بسیار بیشتری نسبت به یک هتل چهارستاره قدیمی دارد.
پیشنهاد می‌شود قیمت را با امکانات واقعی مقایسه کنید و از تخفیف‌های رزرو مستقیم از سایت هتل یا نماینده رسمی آن استفاده نمایید.

6. تجربه زائران قبلی

هیچ معیاری بهتر از تجربه واقعی دیگر زائران نیست.
قبل از رزرو، حتماً نظرات کاربران را در سایت‌هایی مثل haramhotel، TripAdvisor یا Google Maps مطالعه کنید.
به ویژه به موارد زیر دقت کنید:

• تمیزی اتاق‌ها

• کیفیت صبحانه

• برخورد کارکنان

• دسترسی واقعی تا حرم

• سرعت چک‌این و چک‌اوت

اگر در نظرات چندین نفر تکرار شده که مثلاً «هتل از حرم دورتر از چیزی است که نوشته‌اند» یا «سرویس نظافت ضعیف است»، آن را جدی بگیرید.

7. خدمات ویژه زائران

هتل‌های نزدیک حرم امام علی (ع) معمولاً برای زائران امکانات معنوی خاصی فراهم می‌کنند.
برخی از خدمات رایج عبارت‌اند از:

• برگزاری دعای کمیل و زیارت عاشورا در لابی یا نمازخانه هتل

• پخش زنده حرم در اتاق‌ها

• سرویس رفت‌وبرگشت به حرم در ساعات خاص

• پذیرایی با چای عربی یا دمنوش در شب‌های زیارتی

این خدمات شاید ظاهراً کوچک به نظر برسند، اما برای زائران خسته از مسیر طولانی، ارزش زیادی دارند.

8. زبان و رفتار کارکنان

اگر با زبان عربی آشنا نیستید، هتل‌هایی را انتخاب کنید که کارکنانشان فارسی یا انگلیسی بلد باشند.
در بسیاری از هتل‌های نجف، پرسنل آموزش‌دیده‌ای حضور دارند که با زائران ایرانی به راحتی ارتباط برقرار می‌کنند.
همچنین برخورد محترمانه، صداقت در پاسخ‌گویی و کمک‌رسانی در امور اقامت (مثلاً گرفتن تاکسی یا تهیه ارز) نشانه یک مدیریت حرفه‌ای است.

9. دسترسی به امکانات شهری

در کنار نزدیکی به حرم، بررسی کنید هتل شما تا سایر امکانات چقدر فاصله دارد:

• داروخانه یا درمانگاه

• صرافی و فروشگاه مواد غذایی

• رستوران‌های معتبر

• ایستگاه تاکسی یا ون شهری

دسترسی آسان به این امکانات باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه شما خواهد شد.

10. فضای عمومی و حس آرامش

در نهایت، حس آرامشی که از اقامت در هتل دریافت می‌کنید، مهم‌تر از همه چیز است.
گاهی یک هتل کوچک و ساده با کارکنان دلسوز و محیط تمیز، تجربه‌ای بسیار بهتر از یک ساختمان مجلل اما بی‌روح فراهم می‌کند.
به همین دلیل، بهتر است در انتخاب نهایی فقط به عکس‌ها تکیه نکنید، بلکه ویدیوها و بازخوردهای تصویری را هم بررسی کنید.

معرفی محبوب‌ترین هتل‌ها نزدیک حرم امام علی (ع)

در این بخش، هتل‌ها را بر اساس درجه لوکس بودن یا فاصله‌شان دسته‌بندی می‌کنیم:

هتل‌های لوکس و ۵ ستاره

این هتل‌ها مناسب کسانی هستند که می‌خواهند تجربه‌ای راحت و باشکوه داشته باشند:

• Qasr AlDur Hotel
  هتل ۵ ستاره قصرالدر یکی از محبوب‌ترین گزینه‌هاست که در منابع مختلف ذکر شده است. موقعیت بسیار خوب در مجاورت حرم دارد. خدمات کامل مانند بوفه صبحانه، اتاق‌های مجهز و امکانات لوکس در آن ارائه می‎شوند.

• Al Sahla Land Hotel
  هتل عرض السهله یکی از گزینه‌های شناخته‌شده‌ی میان زائران است که فاصله قابل قبول تا حرم دارد و امکانات مطلوبی ارائه می‌دهند.

هتل‌های اقتصادی و مناسب زائران

برای کسانی که اولویتشان صرفه‌جویی است:

• Aghnar Hotel
  هتل اغنار در لیست هتل‌های نزدیک به میدان اصلی نجف اشرف ذخیره شده در سایت‌های هتل‌های جهانی دیده شده است.

مقایسه و نکات عملی هنگام انتخاب هتل

راهنمای حمل‌ونقل در عراق برای زائران ایرانی؛ سفری آسان و خاطره‌انگیز به عتبات عالیات

سفر به عتبات عالیات آرزوی بسیاری از عاشقان اهل‌بیت(ع) است. در این مسیر نورانی، داشتن یک راهنمای حمل‌ونقل در عراق برای زائران ایرانی اهمیت زیادی دارد تا زائران بتوانند با کمترین دغدغه به شهرهای مقدس نجف و کربلا سفر کنند. آگاهی از مسیرها، وسایل نقلیه، اقامتگاه‌ها و زمان مناسب سفر، می‌تواند تفاوت زیادی در کیفیت زیارت ایجاد کند.

مسیرهای ورود به عراق برای زائران ایرانی

بیشتر زائران از مرزهای مهران، شلمچه و چذابه وارد خاک عراق می‌شوند. پس از ورود، اتوبوس‌های بین‌شهری و تاکسی‌های مخصوص زائران، گزینه‌هایی مطمئن برای حرکت به سمت نجف و کربلا هستند. توصیه می‌شود در ایام شلوغ مانند اربعین، از سرویس‌های رسمی کاروان‌ها یا شرکت‌های معتبر استفاده کنید تا از مشکلات احتمالی جلوگیری شود.

بهترین زمان سفر به کربلا و نجف از نظر آب‌وهوا و شلوغی

اگر قصد دارید سفر زیارتی خود را در زمانی با دمای معتدل‌تر و مسیرهای خلوت‌تر انجام دهید، بهترین زمان سفر به کربلا و نجف از نظر آب‌وهوا و شلوغی فصل پاییز، به‌ویژه ایام ربیع است. در این دوره، هوا ملایم‌تر بوده و خدمات اقامتی و حمل‌ونقل نیز با آرامش بیشتری ارائه می‌شوند. ضمن اینکه بسیاری از هتل‌ها و کاروان‌ها، با تخفیف ایام ربیع 10% پذیرای زائران هستند.

انتخاب محل اقامت در کربلا

در ادامه راهنمای حمل‌ونقل در عراق برای زائران ایرانی، باید به انتخاب هتل نیز توجه ویژه‌ای داشت. اقامت راحت و نزدیک به حرم، آرامش سفر را چندین برابر می‌کند. در بین هتل‌های کربلا، دو گزینه بسیار محبوب عبارت‌اند از:

• هتل طیبه کربلا: از جمله هتل‌های نزدیک به حرم امام حسین(ع) با امکانات رفاهی مناسب، فضای تمیز و کارکنان خوش‌برخورد.

• هتل رویال کربلا: گزینه‌ای لوکس با طراحی مدرن، رستوران بین‌المللی و موقعیت مکانی عالی برای زائرانی که به دنبال اقامت سطح بالا هستند.

+رزرو این هتل‌ها در ایام خاص معمولاً با استقبال بالا مواجه می‌شود، پس بهتر است پیش از سفر اقدام کنید تا از تخفیف ایام ربیع 10% بهره‌مند شوید.

نکات مهم در حمل‌ونقل داخل شهرهای مذهبی

در شهرهای کربلا و نجف، تاکسی‌ها، ون‌های عمومی و حتی خطوط پیاده‌روی ویژه زائران در دسترس هستند. برای مسیرهای کوتاه، استفاده از تاکسی‌های محلی به‌صرفه است، اما اگر قصد دارید از کربلا به نجف یا بالعکس بروید، اتوبوس‌های بین‌شهری گزینه‌ای ایمن و اقتصادی‌اند.

در نهایت، آشنایی با راهنمای حمل‌ونقل در عراق برای زائران ایرانی به شما کمک می‌کند تا سفری ایمن، منظم و با هزینه مناسب را تجربه کنید. از انتخاب مسیر تا رزرو هتل طیبه کربلا یا هتل رویال کربلا، همه‌چیز باید از قبل برنامه‌ریزی شود تا زیارتی آرام و بدون استرس داشته باشید. همین امروز برای رزرو محل اقامت و استفاده از تخفیف ایام ربیع 10% اقدام کنید و سفری فراموش‌نشدنی به عتبات عالیات را رقم بزنید.

بهترین زمان سفر به کربلا و نجف از نظر آب‌وهوا و شلوغی چه زمانی است تا بتوانند زیارتی آرام، دل‌انگیز و بدون ازدحام را تجربه کنند. انتخاب زمان مناسب نه‌تنها بر کیفیت معنوی سفر اثر می‌گذارد، بلکه هزینه‌ها، اقامت و حتی تجربه حضور در اماکن مقدس را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. در ادامه با بررسی شرایط آب‌وهوایی، شلوغی ایام خاص مذهبی و گزینه‌های اقامتی، شما را برای یک زیارت دل‌چسب و برنامه‌ریزی‌شده راهنمایی می‌کنیم.

بهترین زمان سفر به کربلا و نجف از نظر آب‌وهوا

شهرهای مقدس کربلا و نجف در کشور عراق قرار دارند و آب‌وهوای آن‌ها گرم و خشک است. تابستان‌ها دمای هوا گاهی به بالای ۴۵ درجه می‌رسد و گرمای شدید، زیارت را دشوار می‌کند. بنابراین، بهترین زمان سفر به کربلا و نجف از نظر آب‌وهوا فصل‌های پاییز و زمستان است؛ به‌ویژه از اواخر مهر تا اواسط اسفند که هوا معتدل، خنک و برای پیاده‌روی در بین‌الحرمین بسیار مناسب است.

اگر به دنبال زیارتی با دمای مطلوب و نسیم دلپذیر هستید، ماه‌های آبان و آذر بهترین گزینه‌اند. در این زمان، علاوه بر هوای عالی، هزینه اقامت در هتل‌های کربلا نیز به‌مراتب کمتر از ایام اوج زیارتی است.

بهترین زمان از نظر شلوغی و ازدحام زائران

در طول سال، ایامی چون اربعین حسینی، نیمه‌شعبان و عید غدیر از پرجمعیت‌ترین زمان‌ها برای سفر به عراق هستند. اگرچه حضور در این مناسبت‌ها حس و حال خاصی دارد، اما برای کسانی که به دنبال آرامش، تمرکز در زیارت و دوری از ازدحام هستند، پیشنهاد می‌شود زمان‌هایی غیر از این مناسبت‌ها را انتخاب کنند.

پس از اربعین تا قبل از ماه رمضان، و همچنین از پایان ماه ذی‌الحجه تا نیمه محرم، شهرهای مقدس حالتی خلوت‌تر دارند. در این ایام، زائران می‌توانند با آرامش بیشتری در حرم امیرالمؤمنین(ع) و سیدالشهدا(ع) به زیارت بپردازند و تجربه‌ای ناب از حضور در جوار اهل‌بیت(ع) داشته باشند.

اقامت راحت و انتخاب هتل مناسب در کربلا و نجف

در هر سفری، اقامت مناسب نقش مهمی در آرامش و رضایت زائر دارد. هتل‌های کربلا تنوع بالایی از نظر قیمت و امکانات دارند. برای افرادی که به دنبال اقامت لوکس و آرام هستند، رزرو اتاق در هتل اغنار در نجف اشرف یکی از بهترین انتخاب‌ها است. این هتل با موقعیت عالی خود در نزدیکی حرم امیرالمؤمنین(ع)، امکانات مدرن و خدمات ۵ ستاره، تجربه‌ای بی‌نظیر از زیارت و استراحت را فراهم می‌کند.

مناسبت‌های خاص مذهبی و معنوی

یکی از زمان‌های روح‌افزا برای زیارت، هم‌زمانی سفر با مناسبت‌هایی چون آغاز امامت امام زمان (عج): اهمیت و پیامدهای آن است. این روز مقدس، فرصت ویژه‌ای برای تجدید عهد با امام عصر(عج) و دعا برای تعجیل در ظهور حضرت محسوب می‌شود. حضور در کربلا یا نجف در چنین ایامی، حال و هوایی متفاوت دارد و بسیاری از زائران تجربه‌ای عمیق از معنویت و آرامش را گزارش کرده‌اند.

در مجموع، اگر قصد دارید زیارتی آرام، معنوی و با هزینه مناسب را تجربه کنید، بهترین زمان سفر به کربلا و نجف از نظر آب‌وهوا و شلوغی فصل پاییز و زمستان است. در این فصول، هوا معتدل، ازدحام کمتر و قیمت هتل‌ها به‌صرفه‌تر است. از سوی دیگر، اگر به دنبال شور معنوی و حضور در میان خیل عاشقان هستید، ایام اربعین یا آغاز امامت امام زمان(عج) فرصت‌هایی تکرارنشدنی خواهند بود. برنامه‌ریزی دقیق، رزرو زودهنگام در هتل‌های کربلا یا هتل اغنار در نجف اشرف و آگاهی از شرایط فصلی، می‌تواند سفری بی‌دغدغه و به‌یادماندنی برای شما رقم بزند.

سوالات متداول

1. بهترین زمان سفر به کربلا و نجف از نظر دما و شرایط آب‌وهوا چه زمانی است؟

بهترین زمان برای سفر به کربلا و نجف از نظر دما، فصل پاییز و زمستان (مهر تا اسفند) است؛ در این زمان هوا معتدل، خنک و مناسب برای زیارت و پیاده‌روی در اماکن مقدس است.

2. در کدام ماه‌ها ازدحام زائران در کربلا و نجف کمتر است؟

ماه‌های پس از اربعین تا قبل از ماه رمضان و همچنین از پایان ذی‌الحجه تا نیمه محرم، کم‌زائرترین و آرام‌ترین زمان‌ها برای زیارت هستند.

3. اقامت در کربلا و نجف در چه زمانی ارزان‌تر است؟

در ایام غیر از مناسبت‌های مذهبی بزرگ، مانند اربعین یا عید غدیر، هزینه رزرو هتل‌های کربلا و هتل اغنار در نجف اشرف به‌مراتب کمتر بوده و تنوع اتاق‌ها بیشتر است.

عید غدیر خم یکی از مهم‌ترین اعیاد شیعیان و از والاترین مناسبت‌های اسلامی است که در ۱۸ ذی‌الحجه سال دهم هجری اتفاق افتاد. این واقعه تاریخی نقطه عطفی در تاریخ اسلام محسوب می‌شود که پیامبر اکرم (ص) در بازگشت از حجة الوداع، حضرت علی (ع) را به عنوان جانشین خود معرفی کردند.

واقعه غدیر خم

در این روز تاریخی، پیامبر اسلام (ص) در منطقه غدیر خم (محلی بین مکه و مدینه) پس از دریافت آیه «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ» (سوره مائده، آیه ۶۷) دستور توقف کاروان را دادند و در جمع بیش از صد هزار نفر، حضرت علی (ع) را به عنوان ولی و امام پس از خود معرفی کردند.

متن حدیث غدیر

پیامبر (ص) فرمودند:
“من کنت مولاه فهذا علی مولاه، اللهم وال من والاه و عاد من عاداه”
(هر که من مولای اویم، این علی مولای اوست. خدایا دوست بدار هر که او را دوست دارد و دشمن بدار هر که با او دشمنی کند)

اهمیت عید غدیر

1. تکمیل دین: این واقعه باعث نزول آیه «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ» (امروز دین شما را کامل کردم) شد.

2. تعیین جانشینی: مشخص شدن مسیر هدایت پس از پیامبر (ص)

3. وحدت امت: تأکید بر ضرورت پیروی از امام معصوم برای حفظ وحدت اسلامی

اعمال و مراسم عید غدیر

• غسل: این روز مانند اعیاد بزرگ اسلامی مستحب است که غسل انجام شود.

• نماز عید: خواندن نماز مخصوص عید غدیر

• زیارت امام علی (ع): به ویژه زیارت مخصوصه امیرالمؤمنین در این روز

• تبریک و شادباش: شیعیان این روز را به یکدیگر تبریک می‌گویند.

• هدیه دادن: از سنت‌های پسندیده در این روز

عید غدیر در فرهنگ شیعه

این عید به عنوان “عید الله الاکبر” (بزرگترین عید الهی) شناخته می‌شود. بسیاری از علمای شیعه معتقدند که عید غدیر بزرگترین عید اسلامی است و حتی از عید فطر و عید قربان نیز با اهمیت‌تر است.

نتیجه‌گیری

عید غدیر تنها یک مناسبت تاریخی نیست، بلکه بیانگر استمرار راه هدایت پس از پیامبر اسلام (ص) است. این واقعه نشان‌دهنده اهمیت مسئله امامت و ولایت در اسلام بوده و تکریم این روز در حقیقت تأکید بر ادامه مسیر حق است

حضرت ذوالکَفل

حضرت ذوالکِفْل (علیه السلام) از پیامبران الهی است که بر بنی اسرائیل مبعوث گردید. نام ‌آن حضرت در قرآن کریم 2 بار آمده است. حضرت عبدالعظیم حسنی در نامه ای از حضرت امام جواد (علیه السلام) پرسید که ذوالکفل چه نام داشت؟ آیا پیامبر بوده یا نه؟ آن حضرت در جواب مرقوم فرمودند که «حق تعالی صد و بیست و چهار هزار پیامبر بر خلق مبعوث گردانید که 313 نفر از ایشان مرسل بودند و ذوالکفل از جمله ایشان بود و بعد از سلیمان بن داوود مبعوث گردید. او در میان مردم حکم می نمود و هرگز غضب نکرد، مگر برای خدا. نام وی «عُوِیْدِیا» بود و همان است که حق تعالی در قرآن فرموده است: یاد کن اسماعیل و یَسَع و ذوالکفل را که هر یک از ایشان از جمله نیکان بودند».

حضرت ذوالکَفل و یهودیان

یهودیان، حضرت ذوالکَفل (علیه السلام) را همان حضرت حِزقیل می دانند و از او با نام «یِزْقِل» و «کیفیل» یاد می کنند. از گذشته های دور مقابر متعددی به حضرت ذوالکَفل نسبت داده شده است. ناصرخسرو قبادیانی در سفرنامه اش به سال 415 ش / 438 ق از مزار حضرت ذوالْکِفل در روستای «دامون» در 11/5 کیلومتری جنوب شرق شهر عَکا در شمال غربی فلسطین خبر داده است. مشهورترین مزار منسوب به حضرت ذوالکِفل (علیه السلام) در حدّ فاصل نجف و حله در حاشیه ی رود الهِندیّه و 30 کیلومتری جنوب غربی شهر حله (130 کیلومتری جنوب بغداد) قرار دارد. محدث قمی در باب فضیلت زیارت انبیا (علیهم السلام) نوشته است: «… و مرقد حضرت ذی الکفل در کنار شَطّ فرات در نزدیکی کوفه به مسافت چند فرسخ معروف است».

این بقعه قدمتی بسیار طولانی دارد. رابی بنیامین تودولایی در سفرنامه اش به سال 568 ق /1173 م گزارش مشروحی از این مکان ثبت کرده، ولی مدفون در آن بقعه شریف را یِزقیل (حِزقیل) دانسته و نوشته است: «بر روی قبر، لاک یک لاک پشت گذارده شده و روی آن یک گنبد زیبا ساخته اند. این بنا متعلق به یِهونا مَلِک یهودا و 25000 سربازی است که با او آمده بودند. بِخویاخیم تمام مزارع و تاکستان هایی را که مردوک… با او آمده بود، به کنیسه یِزقیل نبی بخشید. امروزه این محل برای یهودیان مقدس است. آن ها در ایام تعطیل مثل روز سال نو و روز صلح و آشتی به آن جا می آیند و دعا می کنند و در جشن شادی که در آن جا برگزار می شود، شرکت می کنند. فروشندگان عرب کالاهای خود را به آن جا می آورند. آن ها یک بازار سالانه که به آن «پِرا» می گویند، برپا می کنند.

در مراسم روزهای صلح، توراتی را که خود پیامبر نوشته است، بیرون می آورند و می خوانند. بر روی قبر یِزقیل نبی همیشه یک چراغ روشن است و فقط فتیله آن را عوض می کنند و وقتی روغن آن تمام شد، دوباره در آن روغن می ریزند. بنیادی در آن جا هست که کتاب های به جا مانده از دوران معبد را هم از دوره ی اول و هم از دوره دوم در خود جای داده است. زائران صدقات یک سال خود را جمع می کنند و به کنیسه نبی می دهند. به علاوه، کنیسه صاحب تمام ثروتی است که یِهونیا شاه به آن جا هدیه کرده و محمد المُکتفی (خلیفه عباسی) آن را تأیید کرده است. در طول جنگها این کنیسه به حرمت پیغمبر نه از طرف یهودیان آسیب دید و نه از طرف اعراب».

ذوالکَفل و ایرانیان

ناصرالدین شاه نیز در سفرش به عتبات عالیات به سال 1245 ش / 1278 ق این بقعه مبارکه را دیده و در سفرنامه اش چنین ثبت نموده است: « ذی الکفل را با دوربین تماشا کردم. یک مناره بلندی دارد. گنبدش مخروطی بسیار بلند است. دورش قلعه دارد و میان آن یهودی ها منزل دارند. بیرون قلعه خانوار زیادی بودند؛ محقق می گفت شیعه هستند».

ادیب الملک نیز در سفرنامه خود به سال 1273 ق از حرم حضرت ذوالکفل این گونه یاد کرده است: «وقت غروب آفتاب به نزدیکی ذی الکفل رسیدیم… در میان خانه ای از خانه های حصیری اعراب منزل کرده، صبح به زیارت ذی الکفل شتافتیم.

قلعه ذی الکفل

ذی الکفل قلعه ای است که از گچ و آجر ساخته اند و در سرِ بلندی اتفاق افتاده و بالاخانه ها و منظره های خوب به طرف دریا (رود فرات) دارد. به قدر دویست خانوار رعیت اعراب آن جا می شود و قدر بیست نفر یهودی در آن جا و میان صحن ذی الکفل منزل دارد و بالجمله یهودی آن جا را متصرف شده است، زیرا که یهودی اطراف و اکناف عالم، آن جا به زیارت می آیند. خدّامش همه یهودی هستند. بقعه ای دارد و صندوقی و روی صندوقش را پرده کشیده اند و عَلَم ها آویخته و به جای کتیبه به خط یهودی نوشته اند…

در پشت بقعه مسجدی است که قبر چهار نفر از حواریون آن جاست. و چند نفر از ریش سفیدهای یهود در آن جا نشسته اند و یک احرامی سفیدی بر سر انداخته، مشغول خواندن تورات بودند و قبر دختر ذوالکِفل نیز در همان مسجد است».

اگرچه بنیامین تودولایی عمارت حرم حضرت ذوالکِفل را به یهودیان نسبت داده، ولی معروف است که سلطان محمد خدابنده (اولجایتو) در اوایل قرن هشتم هجری اهتمام به ساخت این بقعه کرده است.

گنبد زیبای این بنا در 11 طبقه و به صورت مخروطی ساخته شده است. در زیر این گنبد، صندوقی چوبین بر مزار منسوب به حضرت ذوالکفل (علیه السلام) قرار دارد. قسمتی از دیوارهای روضه مبارکه در قرن 13 هجری توسط یک بنای هندی با استفاده از کاشی هایی که با خود از هندوستان آورده بود، کاشی کاری شد. بر روی این کاشی ها، تصاویر گل و بوته و نقش های اسلیمی به سبک هندی و نیز کتیبه ای به خط عِبری مربع دیده می شود. مرمت قسمت های آسیب دیده این کاشی ها به دستور ناصرالدین شاه قاجار به سال 1245 ش با کاشی های ایرانی انجام شده است. برخی از نقاشی های دیواری نیز مربوط به دوره فرمانروایی سلاطین عثمانی در عراق است. در این مجموعه، غرفه هایی در دو طبقه برای اقامت زائران ساخته شده است. چندین قطعه عکس سیاه و سفید متعلق به سال 1305 ش / 1916 م از این بقعه موجود است.

صفحه اصلی

قدمت برس نمرود

برس نمرود، شهر کهن بورسیپّا بوده که همطراز بابل به شمار می‌رفته است.
عربها این ویرانه های عظیم را، که از بزرگترین آثارِ باقیمانده از عهد بابلی‌هاست، قصر نمرود بن کنعان «صَرْح نمرود» یا بُخْتُ نَصَر می‌پنداشتند.
در عصر حاضر نیز آن را خرابه های برجِ بابل می‌دانند.

این تصور نادرست حتی پس از آن‌که راولینسن با استفاده از کتیبه‌ها ثابت کرد که خرابه‌ها متعلق به برج معبدِ «نبو» در بورسیپا بوده، همچنان وجود داشت.

تصرف حضرت علی اطراف دریاچه باتلاقی برس

هنوز روشن نیست که در قرون اولیه اسلامی، شهری در این ناحیه کهن بر جای بوده است یانه؛ تنها بَلاذُری از «عَجَمَه بُرس» (به آشوری : «اگمّی»)، ناحیه اطراف دریاچه باتلاقی نام برده که علی علیه‌السلام تصرف کرده بود.

 نظر تاریخ‌نویسان در مورد برس نمرود

قُدامه به برسِ علیا و سفلی اشاره کرده و ابن خرداذبه در صورتهای خراج، آنها را سیبَیْن و وُقوف خوانده و از نواحی (طَسّوج) استانِ بِهْقُباذ مرکزی دانسته است.
در دوران باستان نیز ناحیه بابل و خصوصاً بورسیپا، از لحاظ صنعت نساجی شهرت داشته است.
این صنعت در دوره اسلامی ادامه یافت.
به گفته مسعودی جامه‌هایی که در ناحیه برس تهیه می‌شد بُرْسیّه، یا به اعتبار نام روستایی میان برس و بابل و حلّه، خُطرنیّه خوانده می‌شد.
بنابراین، «نَرسِیّه» در معجم البلدان باید به «بُرسیّه» تصحیح شود.

موقعیت مکانی

برس نمرود محوطه‌ای باستانی در استان بابل در کشور عراق امروزی است. زیگورات این محوطه، امروزه یکی از سالم‌ترین زیگورات‌های برجای مانده‌است که گفته می‌شود الهام‌بخش برج بابل بوده‌است.

بورسیپا در ۱۵ کیلومتری جنوب غربی شهر حلّه، به سمت نجف قرار دارد. در این محل تپه‌ای دست‌ساخت از آجر، به ارتفاع ۴۴ متر دیده می‌شود که به «برس نمرود» یا «برج نمرود» شهرت دارد و در افسانه‌ها گفته می‌شود این تپه برج‌گونه جایگاهی است که از روی آن نمرود حضرت ابراهیم را به آتش افکند و در دشت روبروی این تپه، زمین بسیار وسیعی دیده می‌شود که همچون آجر پخته می‌باشد و گفته می‌شود بر روی این زمین آتش نمرود برای سوزاندن ابراهیم افروخته شده‌است.

صفحه اصلی

قبرستان وادی‌السلام قبرستانی بزرگ و تاریخی در شهر نجف عراق که به سبب وجود احادیثی درباره فضیلت آن، برای شیعیان اهمیت مذهبی دارد. بنابر برخی روایات، این قبرستان، محل رجعت بعضی از پیامبران و صالحان است و بنابر برخی دیگر هر مؤمنی در هر جای دنیا که وفات کند، روح او به این مکان خواهد آمد. قرار گرفتن وادی السلام در شهر نجف، که مرقد امام اول شیعیان، امام علی(ع) در آن قرار دارد، بر اهمیت آن افزوده است. زائران عتبات عالیات عراق، این قبرستان را نیز زیارت می‌کنند. مقبره‌های منسوب به هود و صالح از پیامبران پیشین و مقام‌هایی با نام برخی از امامان شیعه در این قبرستان وجود دارد.

دلیل نامگذاری

کلمه «وادی» در عربی به معنای سیل‌گاه و جایی است میان دو کوه و آبراهی که سیلاب در آن جاری می‌شود و اندک اندک در زمین فرو می‌رود. در فارسی، این کلمه را برای بیابان و صحرا به کار می‌برند و کلمه «السلام» نزد مسلمانان از نام‌های خدا و در عربی از جمله به معنای سلامت از آسیب و آفات ظاهری و باطنی است.

کلینی روایتی درباره این قبرستان از امام علی(ع) نقل کرده که در آن، از کلمه «وادی السلام» برای اشاره به آن استفاده شده است.
برخی منابع درباره سبب نامگذاری قبرستان وادی السلام برآنند که این نام را پیامبر اسلام(ص) و بلکه جبرئیل بر آن نهاده به این معنا که مدفون در این قبرستان از محاسبه و عذاب عالم برزخ معاف و در سلامت است.

جز کلمه «وادی السلام» در برخی روایات با عبارت «ظَهر الکوفَه؛ پشت کوفه» به این قبرستان اشاره شده؛ مانند روایتی که مجلسی دوم از عیاشی نقل کرده: امیر مومنان(ع) فرمود: نخستین جایی [در زمین] که خدا را در آن عبادت کردند، پشت کوفه بود؛ وقتی که خداوند فرشتگان را امر به سجده بر آدم کرد، آنان در پشت کوفه سجده کردند.»

موقعیت جغرافیایی و پیشینه تاریخی

وادی السلام در شهر نجف کشور عراق واقع است و از جنوب به مرقد امام علی(ع) و خیابان موسوم به علی بن ابی طالب و از شرق به جاده نجف – کربلا و از شمال به منطقه حی المهندسین و از سمت غرب به دریاچه «بحر النجف» می‌رسد.
بنابر روایات دینی پیشینه این قبرستان به پیش از اسلام می‌رسد؛ اما روایات تاریخی چندانی از وضعیت قبرستان در پیش از اسلام در دست نیست. با این حال، به نظر می‌رسد که این مکان از قدیم محل دفن مردگان بوده است. روایات دینی، تاریخ این مکان را تا زمان سجده فرشتگان بر آدم پیش برده‌اند؛ چنان که در روایتی منسوب به امام علی(ع)، وقتی خداوند فرشتگان را به سجده بر آدم(ع) امر کرد، آنان در همین مکان بر زمین سجده کردند.

بنابر برخی روایات دینی دیگر، چند تن از پیامبران(ع) در وادی السلام دفن شده‌اند. به روایت مجلسی از عیاشی، این مکان، نمازگاه حضرت آدم(ع) و پیامبران پس از او بوده است.

اهمیت و فضیلت

از مهم‌ترین وجوه اهمیت این قبرستان، همجواری آن با حرم امام علی(ع) است. در منابع شیعه از قبرستان وادی السلام بسیار سخن آمده و فضائل دیگری برای آن برشمرده شده است. برخی از این روایات عبارتند از:

در تفسیر عیاشی روایتی نقل شده است که بنابر آن، پیامبر(ص) در شبِ معراج همراه جبرئیل به کوفه و وادی السلام رفته و در آنجا نماز گزارده است. بنابر این نقل، وادی السلام نمازگاه حضرت آدم و پیامبران بوده است.
کلینی روایتی را از امام علی(ع) در مورد این قبرستان نقل کرده است. در این روایت، امام علی(ع) همراه یکی از اصحاب خویش، به وادی السلام می‌رود و در آنجا می‌فرماید: «… مَا مِنْ مُؤْمِنٍ یمُوتُ فِی بُقْعَةٍ مِنْ بِقَاعِ الْأَرْضِ إِلَّا قِیلَ لِرُوحِهِ الْحَقِی بِوَادِی السَّلَامِ وَ إِنَّهَا لَبُقْعَةٌ مِنْ جَنَّةِ عَدْنٍ؛ هیچ مومنی در جایی از زمین نمیرد مگر آن که به روح او فرمان دهند که به وادی السلام آید. اینجا، نقطه‌ای از بهشت است.»
همچنین روایت است که این مکان، نخستین جایی در زمین بوده که خدا را در آن عبادت کرده‌اند.
روایاتی نیز از امام علی(ع) درباره علاقه آن حضرت به شهر نجف و وادی السلام و دفن در این شهر و قبرستان نقل شده است؛ مانند روایتی که آن حضرت از خدا خواسته است مدفن او را در این شهر قرار دهد.
بناهای داخل قبرستان
جدا از قبوری که در این قبرستان بزرگ موجود است، اماکنی نیز در آن ساخته‌اند که همواره در کانون توجه زائران شیعه قرار داشته است. همچنین بر فراز برخی قبور بزرگان، بناهایی ساخته شده که ارزش مذهبی، تاریخی و هنری دارند از جمله:

مقبره هود و صالح

بنابر برخی روایات مرقد دو پیامبر آسمانی، هود و صالح نیز در این قبرستان واقع است. در وادی السلام دو مقبره منسوب به این دو پیامبر است. بر این دو مقبره ابتدا به کوشش علامه بحرالعلوم گنبد و بنایی از گچ و سنگ ساخته شد و در  ۱۳۳۷ ق. بنای آن به همت یکی از نیکوکاران ایرانی تجدید و گنبد آن نیز کاشی کاری شد.

مقام‌های امام زمان(عج)، امام صادق(ع) و امام سجاد(ع)

در بخش شمالی وادی السلام جایی موسوم به مقام امام زمان(عج) و امام صادق(ع) وجود دارد. در آنجا ساختمانی نسبتاً قدیمی با دو تابلو و گنبدی به رنگ آبی قرار دارد که مکان نماز آن دو امام را مشخص می‌کند. در داخل ساختمان چاهی است معروف به «بئر امام مهدی(عج)» و اطراف آن را چند قبر فرا گرفته است.

بنای این ساختمان به کوشش علامه بحرالعلوم برپا شده است. این بنا تا  ۱۳۱۰ ق باقی بود که در آن سال فردی به نام سیدمحمد خان آن را تجدید بنا کرد و اکنون به همان صورت باقی است. او هم چنین گنبدی با کاشی‌های آبی رنگ بر این مقام احداث کرد.

در داخل بنا، سنگی وجود دارد که زیارت حضرت حجّت بر آن حک شده است. تاریخ کتابت این سنگ  ۱۲۰۰ ق است. از امام صادق(ع) نقل شده:

«هرکس حرم جدم را زیارت کرد، دو رکعت نماز بخواند و دوباره دو رکعت نماز دیگر و آنگاه دو رکعت دیگر بخواند. اولین آن بر در محل حرم امام علی(ع) و دومین در محل راس الحسین و سومین در محل منبر حضرت مهدی(عج).»

در دوران صفویه، بنایی در این مکان ساختند که تاکنون پابرجاست. در پایان حکومت عثمانی‌ها، این بنا تعمیر شد و در محراب آن سنگ زیبایی قرار گرفت که حروف مقطعه روی آن نقش بسته است. البته معنای آن برای کسی روشن نیست.

مشاهیر مدفون در قبرستان

بسیاری از مشاهیر دینی، سیاسی و اجتماعی شیعه به وصیت خود یا به خواست نزدیکانشان، در این قبرستان دفن شده‌اند که به ظاهر، انگیزه آنان بیشتر همجواری با مرقد امام اول شیعیان بوده است. برخی از مشاهیر شیعه مدفون در این قبرستان عبارتند از:

• سید جمال‌الدین گلپایگانی
• سید محمدباقر صدر
• سید جمال‌الدین اَفجِه‌ای
• سید علی قاضی طباطبایی
• رئیسعلی دلواری
• محمدحسین کاشف الغطاء
• محمدرضا تنکابنی
• سید محمدباقر حکیم

صفحه اصلی

مسجد حَنّانه یا یوحنان در بین راه نجف و کوفه

سمت شمال نجف، واقع است. بر طبق نقل‌های تاریخی و به اعتقاد شیعیان

زمین این مسجد دو بار در عزای امامان شیعه ناله کرده است:

یک بار در زمان تشییع علی بن ابی‌طالب و یک بار نیز بعد از واقعه عاشورا.

دو واقعه در محل این مسجد
بر اساس باورهای شیعیان

در این محل ستون (یا دیواری) قرار داشته است که هنگام تشییع شبانه علی از کوفه به نجف وقتی بدن وی را از کنار این مکان عبور می‌دادند، این ستون از حزن و تأسف خم شد.

در روایتی از جعفر صادق :

«هنگامی که جنازه علی را از این‌جا عبور می‌دادند این ستون از اندوه بر درگذشت او خم شد، چنان‌که تخت ابرهه هنگام ورود عبدالمطلب بر او خم شد».

همچنین شیعیان معتقدند، به هنگام حمل سرهای کشتگان کربلا به کوفه، سر حسین را بر زمین این مسجد گذاشتند.

گفته‌اند در این هنگام صدایی شبیه به ناله بچه شتری (حنانه) که مادرش را گم کرده باشد بلند شد.

نقل شده که امام هنگام سفر به کوفه و نجف

در سه مکان ایستاده و نماز گزارده است که یکی از آنها در این محل بود: «سر جدم حسین را در اینجا نهادند».

وجه نام‌گذاری

حنانه به معنای ناله کننده ،نوحه کننده است.

علت  نامگذاری این مکان  ناله آن ستون در زمان تشیع جنازه علی است.

وجه دیگر را ناله زمین این منطقه در زمان حضور سرهای کشتگان کربلا دانسته‌اند.

نام ان را از «حنا»، نام دیر قدیمی مسیحیان که در این محل قرار داشته

نَجَف به مدينة النجف یا النّجف الأشرف

نام شهری در کشور عراق است که در این شهر، آرامگاه علی بن ابی‌طالب نخستین امام شیعیان واقع شده‌است.

این شهر مرکز استان نجف است و از مقدس‌ترین شهرهای شیعیان و مرکز قدرت سیاسی شیعیان در عراق به‌شمار می‌رود.

نجف همواره محل تردد و اقامت زائران و نیز مشتاقان علوم دینی است که این عامل در رونق تجارت آن تأثیری بسزا دارد.

این شهر مدت زیادی در مسیر کاروان‌هایی قرارداشته که برای انجام مناسک حج از راه خشکی عازم مکه و مدینه بودند.

این ویژگی نیز در ارتباط نجف با شهرها و مراکز تأثیر زیادی داشته‌است.

در نجف صنعت‌های مختلفی رونق داشته

منسوجات نجف مشهور و عبای نجفی، مرغوب و مطلوب بسیاری از خریداران است که به دلیل تولید فراوان به شهرهای دیگر عراق نیز صادر می‌شود. بازرگانی نجف رونق فراوان داشته و تاجران حجاز، نجد، عمان، یمن و کویت با آن شهر در ارتباط بوده‌اند.

جغرافیا

نجف در ۱۶۰ کیلومتری جنوب بغداد در مختصات °۳۱٫۹۹ شمالی و °۴۴٫۳۳ غربی قرار گرفته و جمعیت آن ۶۷۵٬۰۰۰ نفر برآورد شده‌است. شهر نجف از لحاظ جغرافیایی در نزدیکی شهر کوفه قرار گرفته‌است. نزدیکی شهر نجف و کوفه به نحوی است که نمی‌توان این دو شهر را از همدیگر مجزا دانست.

در متون تاریخی

اسامی گوناگونی برای نجف ذکر شده‌است از جمله غری یا غریان، مشهد، نجف اشرف، الطور، الطهر، الجودی، الربوه، بانقیا و اللسان. نجف مشهورترین نام شهر است که پس از آن صفت اشرف نیز اضافه می‌گردد و مجموعاً نجف اشرف گفته می‌شود. نجف واژه‌ای عربی و به معنای منجوف است. منجوف مکانی است مستطیل شکل و مرتفع که آب دراطراف آن جمع می‌گردد ولی بر سطح آن جاری نمی‌شود. وضعیت جغرافیایی شهر نجف که مستطیل شکل بوده و از زمین‌های پیرامون بلندتر است موجب شده این نام بر آن نهاده شود.[۲]

نجف از پنج محله تشکیل می‌شود که عبارتند از:

العمارة،
الحویش،
البراق،
المشراق،
الغازیة.

هوای نجف در تابستان گرم و خشک است و اهالی آن به‌سرداب‌های زیرزمینی پناه می‌برند تا از گرما در امان باشند.

چنانچه بادهای گرم بوزد حرارت به ۴۶ درجه می‌رسد.

در زمستان نیز سرمای گزنده و سوزناکی دارد و سرمای شهر بدان اندازه است که آب یخ می‌بندد.

در عهد ساسانی در اطراف نجف دریاچه‌ای وجودداشته که پس از ظهور اسلام خشک گردیده.

بعدها دوباره ‌دریاچه‌ای پدید آمده، که تا حدود یک قرن پیش نیز وجودداشته ولی دولت عثمانی آن را خشکانیده است.

وادی السلام در طی عملیاتی از جنگ عراق

پس از کشته شدن علی بن ابی طالب توسط ابن ملجم طبق وصیت وی، او به‌طور ناشناس در منطقه‌ای نزدیک به شهر کوفه دفن شد.

چنین روایت شده که بیش از صد سال بعد، خلیفه عباسی، هارون الرشید، به شکار گوزن در خارج کوفه رفت و گوزن به محلی پناه برد که در آن محل سگ‌های شکاری او را دنبال نکردند.

در پرس و جو که راز این مکان چیست، به هارون الرشید گفته شد که آن محل دفن علی ابن ابی طالب است.

هارون الرشید بعد از اینکه این امر توسط جعفر بن محمد تأیید شد، دستور داد که آرامگاهی در همان محل ساخته شود و در زمان کوتاهی شهر نجف در اطراف آرامگاه رشد کرد.

مکان دیگری که ادّعا می‌شود آرامگاه علی بن ابی طالب است، شهر مزارشریف در افغانستان می‌باشد.

اماکن مقدس

در شهر نجف اماکن مقدسه دیگری نیز وجود دارد که به شرح زیر است:

آرامگاه:

آدم
نوح
هود
صالح

مسجد :

کوفه
حنانه
سهله

آرامگاه وادی السلام

مشاهیری که در نجف به خاک سپرده شده‌اند_عالمان در صحن حرم امام علی

سید بحرالعلوم
میرزای شیرازی
میرزا حسین محدث نوری آرامگاه او در صحن امام، در سومین ایوان شرقی باب‌القبله، واقع است.
شیخ انصاری
شیخ عباس قمی
میرزای نائینی
مرتضی طالقانی
سید مصطفی خمینی
ابوالحسن اصفهانی
آخوند خراسانی
سید ابوالقاسم خوئی
سید محمدکاظم یزدی
شیخ جعفر شوشتری
شیخ طوسی
علامه حلی
مقدس اردبیلی
ملا احمد نراقی
میرزا حبیب‌الله رشتی
علاءالدین حسین خلیفه سلطان

بیرون از صحن امام علی

سید محسن حکیم
شیخ جعفر کاشف الغطا
علامه امینی
آقابزرگ تهرانی
سید محمدباقر صدر
محمدرضا تنکابنی

رئیس‌علی دلواری

کتابخانه‌ها

آستان قدس علوی (العتبة العلویة)
حسینیه شوشتری‌ها
عمومی امیرالمؤمنین (کتابخانه علامه امینی)
مدرسه سید